Onbewust ken je waarschijnlijk verschillende werken van de beroemde begin 2022 overleden Catalaanse architect Ricardo Bofill, maar waarschijnlijk niet “het kasteel van Kafka”; dicht bij Sitges, in Sant Pere de Ribes. Helaas is er behoorlijk geknoeid met het oorspronkelijke ontwerp…
(foto: Wikimedia commons)
Bekende werken van deze architect zijn bijvoorbeeld de nieuwe terminal I van de luchthaven van Barcelona, of – als je met de auto naar Sitges komt – de vreemde piramide-achtige constructie met bakstenen sculpturen langs de snelweg bij de grensovergang met Frankrijk. In Barcelona ken je wellicht het scheepszeilvormige hotel W dat aan zee staat, aan het eind van de wijk Barceloneta.
Het “Castell de Kafka” staat tussen Sant Pere de Ribes en Sitges in de wijk Vallpineda. Als je vanaf Sant Pere de Ribes komt, en je gaat de snelweg over, zie je het gebouw in de verte aan de linkerkant liggen, boven op een heuvel.
Bofill heeft dit gebouw in 1968 ontworpen waarbij hij de ideeën van de Engelse Archigram-beweging als
uitgangspunt nam. De Archigram-beweging was een groep architecten die vond dat de bouwkunst zich moest laten inspireren door de ontwikkelingen in de ruimtevaart, de elektronica en de luchtvaart; technologieën die in de jaren ’60 een enorme ontwikkeling doormaakten.
Dit leidde tot de zogenaamde ‘Plug-in’ architectuur. Hierbij worden verschillende elementen gemonteerd op een basis, zoals componenten op een printplaat in de elektronica. Bofill plaatste de wooneenheden als kubussen rond een centrale structuur. In die kubussen zaten kant-en-klare onderdelen gemonteerd. Zo heeft hij bijvoorbeeld van grote ronde rioolpijpen raamopeningen gemaakt en die in houten wanden geplaatst.
El Castell de Kafka bestaat uit 90 kleine wooneenheden die wel bijzonder efficiënt zijn ingedeeld. Oorsponkelijk had het gebouw een donkerblauwe kleur, later is het zandkleurig geschilderd en hebben de bewoners aanpassingen gedaan die de uitstraling van het gebouw niet ten goede komen. Door het plaatsen van airco’s, het dichtmaken van verschillende balkons en enkele stijl-vreemde toevoegingen is de uitstraling van het gebouw nu teleurstellend.
De naam Castell de Kafka
Castell de Kafka verwijst naar het boek “Das Schloss” (Het slot, ofwel Het kasteel) van de Tjechische
schrijver Franz Kafka (1883-1924).
In dat boek is niets wat het lijkt te zijn. Er is een kasteel in het dorp waar het boek zich afspeelt, maar niemand weet wat er precies gebeurt in het kasteel en het is moeilijk om contact te krijgen met de kasteelbeheerders. Niemand heeft zicht op de gesloten gemeenschap. Iedere dorpsbewoner heeft een mening, maar die meningen spreken elkaar vaak tegen. Toch heeft iedere bewoner ontzag voor ‘het kasteel’
Ricardo Bofill
De architect Ricardo Bofill (1939-2022) is in Catalonië geboren en zijn bureau (Taller de Arquitectura) op
staat in Barcelona. Naast de al genoemde werken heeft hij ook een post-moderne wijk gebouwd in
Montpellier (Antigone) en in Marne-la-Vallee bij Parijs (Les Espaces D’Abraxas)
In Nederland heeft Bofill de gebouwen ontworpen rond het Burgemeester De Monchyplein in Den Haag. In België heeft hij het hoofdkantoor van S.W.I.F.T ontworpen in Terhulpen, net onder Brussel.
Alle ontwerpen zijn te zien op de onderstaande website: