Ooit van ‘Jofre de les Escales’ gehoord?
Aan deze Catalaanse strijder in dienst van de krijgsheer Roger de Flor, hebben we de heerlijke dessertwijn ‘Malvasia de Sitges’ te danken die regelmatig op de kaart staat van de betere restaurants in Sitges en omgeving. In ieder geval volgens de legende…

Deze wijn komt oorspronkelijk uit Griekenland en de legende wil dat Jofre een stronk van de Malvasia-druif mee nam naar Sitges na de strijd tegen de Turken aan het begin van de 14e eeuw. Een goed en succesvol idee, al had het niet veel gescheeld of we hadden nu niet meer van deze heerlijke wijn kunnen genieten.

Even een stukje geschiedenis…
Van de 12e tot in de 15e eeuw vormde Catalonië samen met Aragon een machtig koninkrijk. Het Spanje zoals we dat nu kennen, bestond nog niet. Dit koninkrijk bestond op zijn hoogtepunt niet alleen uit de huidige regio’s Catalunya en Aragon, maar besloeg ook de regio Valencia, Zuid-Frankrijk en delen van Italië en Griekenland. Deze veroveringen werden voor een deel gepleegd door een legeronderdeel dat de ‘Almogàvers’ heette. Deze groep soldaten kwam aan het begin van de 14e eeuw de Byzantijnse keizer Andronicus II te hulp bij het verslaan van de Turken/Ottomanen in Constantinopel (het huidige Istanbul).

De groep Almogàvers waar Jofre de les Escales toe behoorde, stond onder leiding van Roger de Flor. Dit was een ridder in de orde van de Tempeliers, die was ontstaan om Jeruzalem en het Heilige Land te beschermen tegen de oprukkende Moslims, vandaar dat de Christelijke Andronicus II hem vroeg om Constantinopel te helpen verdedigen tegen de Turkse troepen. De verdediging mislukte vanwege de grote overmacht van de Ottomaanse troepen. Roger de Flor werd vermoord en de Almogàvers trokken zich in 1305 terug uit Constantinopel, om vervolgens in Griekenland andere oorlogen uit te vechten.

Het begon met één druivenstronk

Nadat de heerschappij over de Griekse delen van het koninkrijk was gevestigd, gingen de Almogàvers terug naar Catalonië en Aragon. De legende zegt vervolgens dat Jofre ook terugging naar Catalonië en dat hij vanuit de Griekse stad Monemvasia, waar hij gelegen was, een wijnstok mee nam. Hij zou die in Sitges hebben geplant en vanuit die enkele wijnstok, ontstonden in de loop der decennia uitgebreide wijngaarden.

Dit verhaal is mooi, maar het is helaas niet meer dan een legende. De werkelijkheid is dat handelaren de druivensoort vanuit Griekenland hebben meegenomen. Dat zou al in de 13e eeuw zijn gebeurd. De eerste keer dat de naam Malvasia de Sitges opduikt, is in 1597.

De druif van deze wijnstokken werd ‘Malvasia de Sitges’ genoemd. Malvazia is de naam waarmee de stad Monemvasia in de oudheid ook wel eens werd aangeduid.

Populairste wijn van Catalunya

vanaf de 16e tot de 18e eeuw ging vervolgens erg goed met de wijn. Op een gegeven moment was een kwart van alle landbouwgrond in de omgeving van Sitges in gebruik als wijngaard voor de Malvasiadruif. In de loop van de 18e eeuw was Malvasia de Sitges zelfs de populairste wijn uit Catalonië en werd hij geëxporteerd naar vele landen. Dat zou echter op het eind van de 19e eeuw drastisch veranderen…

Druifluis en Cava

Rond 1880 kreeg Catalonië te maken met ‘Druifluis’. Deze schimmelziekte taste het grootste deel van de wijnstokken in de regio aan, en dus ook die van de Malvasia de Sitges. Veel wijngaarden moesten toen als verloren worden beschouwd. Daarnaast werd de Cava erg populair. Deze Catalaanse variant van de Champagne werd steeds meer gedronken ten koste van de overige wijnsoorten. Deze twee redenen zorgden ervoor dat de wijngaarden met Malvasiadruiven rond 1930 bijna allemaal waren verdwenen, en de wijnsoort zou helemaal zijn vergeten als Manuel Llopis niet had geleefd.

Manuel Llopis i de Casades

De Sitgetaanse familie Llopis is rijk geworden door handel in drank en wijn. Ze bezat een enorm herenhuis in het centrum van de stad. In dat huis is nu het museo Romàntic gevestigd. Buiten de stad had de familie een kleine wijngaard. Deze lag achter de wijk Aiguadolc, ter hoogte van de kustweg naar Barcelona. Op die wijngaard werd nog steeds gewerkt met de Malvasiadruif. Diplomaat Manuel Llopis i de Casades (1885-1935) was de laatste telg uit de familie. Bij zijn overlijden bepaalde hij dat het lokale ziekenhuis (l’Hospital de Sant Joan Baptista) de wijngaard zou erven op voorwaarde zij er voor zouden zorgen dat ze altijd de Malvasiawijn bleven produceren, zodat werd voorkomen dat deze wijn helemaal zou verdwijnen. Een gedeelte van de opbrengst kon het hospitaal dan gebruiken om het goede werk dat er verricht werd te bekostigen. Het Hospitaal van Sint Johannes de Doper heeft deze belofte gehouden en nog altijd komt een deel van de verkoopprijs ten goede aan het hospitaal.

De wijngaarden bestaan dus nog steeds en de wijn wordt nog altijd opgeslagen in grote wijnvaten in de kelders van het Hospitaal dat inmiddels geen ziekenhuis meer is maar een residentie voor ouderen. Het mooie gebouw in ‘Modernista-stijl ligt in de wijk net achter het station van Sitges. AgiSitges.com biedt rondleidingen aan door Sitges en zij hebben ook een Engelstalige ‘Malvasia-tour’

De Malvasiadruif

In de loop van de eeuwen is de druivensoort vanuit Griekenland niet alleen in Sitges terecht gekomen, maar is hij ook verder verspreid in Europa. Onder andere in Kroatië, Italië, overige delen van Spanje en op Madeira vind je varianten van deze druif, maar de smaak van die wijnen is heel anders. De zoete en karakteristieke smaak van Malvasia de Sitges komt voornamelijk door het late tijdstip van de oogst, de kalkachtige grond, de overige vegetatie in de omgeving en de nabijheid van de zee. De wijn kenmerkt zich door een oker- en haast oranjeachtige kleur en in de smaak vind je onder andere anijs, noten, amandelbloesem, perzik en abrikoos terug.

Hoewel de productie klein is (op dit moment worden er ongeveer 5000 flessen Malvasia de Sitges geproduceerd) is de kwaliteit van deze wijn bijzonder goed en behaalt de Malvasia de Sitges ook 91 van de 100 te behalen punten in de bekende Parker wijngids. Deze gids is een standaardwerk onder wijnliefhebbers en als je meer dan 90 punten scoort, wordt de wijn als uitstekend beoordeeld.

De wijn gaat prima samen met deserts, gedroogde vruchten en bij gebak. Ook na de maaltijd wordt er vaak een glaasje Malvasia gedronken en dan worden er Carquinyoli bij geserveerd; een typisch Catalaans biscuitje met andelen dat lijkt op de Italiaanse Biscotti.

 

 

Meerdere wijnsoorten

Inmiddels worden er door het Hospital de Sant Joan Baptista ook andere wijnen gemaakt van de Malvasiadruif. Zo is er nu ook een ‘droge’ variant (Malvasia Seca). Deze ligt meer in lijn met de andere Malvasiawijnen in Europa. Daarnaast wordt er een Cava van gemaakt (Monembasia). Tot slot is er nog een witte wijn met de naam ‘Blanc Subur’. Dit is een fris-fruitige en jonge wijn die erg goed samengaat met vis-schotels en gerechten met witvlees.

 

Update mei 2016:

De oogst van de Malvasiadruif is tegengevallen. Daarom is nu besloten om voor het eerst de Malvasiadruif te mengen met de Garnatxa-druif die veel wordt geteeld in de regio. De nieuwe wijn die daarvan gemaakt wordt, zal Blanc Subur Aiguadolç gaan heten. De opbrengst blijft klein: slechts 9000 flessen.